تالاب‌هایی در فهرست مونترو ثبت می‌شوند که دچار تغییرات شدید اکولوژیکی شده باشند. «شورگل، یادگارلو و درگه‌سنگی» که در استان آذربایجان‌غربی واقع شده‌اند یکی از شش سایت ثبت شده در فهرست مونترو است. به گزارش ایسنا تالاب شورگل با مساحت 359هکتار و یادگارلو نیز با مساحت 1400هکتار در میان دو شهر نقده و ارومیه واقع شده‌اند و دیگر تالاب این سایت یعنی درگه‌سنگی نیز با وسعت 735هکتار در حاشیه جاده ارومیه - مهاباد جای گرفته است.
وضعیت دریاچه ارومیه و تالاب‌های حاشیه
شرایط حاکم بر بزرگ‌ترین دریاچه داخلی کشور و نگین آبی ایران، در تالاب‌های حاشیه‌ای آن نیز پدیدار شده است به‌طوری که این تالاب‌ها با وضعیت نامساعد خود در لیست قرمز کنوانسیون رامسر قرار گرفته‌اند. چندی پیش، معاون امور تالاب‌های دفتر زیستگاه‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست با تأیید این موضوع، اعلام کرد: تالاب‌های شورگل، یادگارلو و درگه‌سنگی به وسعت 2500هکتار در سال 1990به‌دلیل احداث سازه‌های آبی و سد حسنلو(سد شورگل) که موجب شده این تالاب از آب شور به آب شیرین تبدیل شود، ایجاد زهکش سد حسنلو که باعث خشک شدن تالاب‌های یادگارلو و درگه‌سنگی شده است و همچنین برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و راندمان پایین آبیاری کشاورزی، به‌وجود آورنده شرایط فعلی بوده‌اند.
مسعود باقرزاده کریمی درخصوص فهرست مونترو کنوانسیون رامسر نیز گفته بود، تالاب‌هایی که دچار تغییرات شدید اکولوژیکی شده‌اند در مونترو لیست کنوانسیون رامسر قرار می‌گیرند و چون این تالاب‌ها یا دچار دستکاری انسان یا تغییرات اقلیمی شده‌اند برگشت به شرایط طبیعی آنها نیازمند اعمال مدیریت‌های ویژه و جلوگیری از تغییر کاربری‌ها و استفاده انسانی، تأمین حقابه مورد نیاز، عدم‌تجاوز به عرصه‌های تالابی و... است. وی با اشاره به اینکه پیگیری‌های لازم درخصوص خروج سایت تالابی شورگل، یادگارلو و درگه‌سنگی در حال انجام است، خاطرنشان کرده بود، موضوع تأمین حقابه از سد حسنلو و تعیین حدود تالاب، حذف عوامل تخریب، جلوگیری از توسعه چاه‌های کشاورزی و مدیریت منابع آب در حال پیگیری است که به‌نظر می‌رسد می‌توانیم این سایت تالابی را از فهرست مونترو کنوانسیون رامسر خارج کنیم.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان نقده نیز با اشاره به آغاز عملیات احیای تالاب‌های این شهرستان از سال 80، افزود: خشکسالی، مهم‌ترین تهدید برای تالاب‌های این منطقه است؛ با توجه به اینکه آب این تالاب‌ها از رودخانه «گدار چای» تأمین می‌شود، کمبود آب این رودخانه دلیلی بر خشک شدن و از بین رفتن این سرمایه‌های ملی است. همچنین دستکاری‌های انسان مثل ساخت سد و زهکش ازجمله دلایل دیگر تأثیرگذار در این روند است. فرامز سفری با اعلام اینکه تالاب یادگارلو در سال 89پس از 15سال احیا شده بود، خاطرنشان کرد: طی این فرایند، 70درصد این تالاب احیا شد اما دو سه‌ماه بعد از احیا، به‌دلیل نزدیکی زهکش سد حسنلو و همچنین خشکسالی منطقه، مجددا دچار کمبود شدید آب شد. رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان نقده با اشاره به اینکه احیای تالاب‌های شهرستان در دستور کار قرار دارد، افزود: سال گذشته در مجموع 47کیلومتر از انهار منتهی به تالاب‌ها مورد لایروبی قرار گرفته است با وجود این سایت تالابی شورگل، یادگارلو و درگه سنگی نیاز به سه تا چهار میلیون مترمکعب آب برای احیا دارد.
دخالت انسانی و خشکسالی عوامل تهدید تالاب‌ها
حسن عباس‌نژاد مدیرکل محیط‌زیست آذربایجان‌غربی هم در این‌باره به ایسنا گفت: آذربایجان‌غربی شش تالاب ثبت شده در کنوانسیون رامسر دارد که از این بین مجموعه سایت شورگل، یادگارلوو درگه سنگی در فهرست مونترو کنوانسیون رامسر قرار گرفته بود اما با اقدامات خوبی که در دست اجرا داریم تلاش داریم تا آنها را از این لیست خارج کنیم چنان‌که در این میان تالاب یادگارلو سال گذشته پس از 25سال مورد احیا قرار گرفت.
وی بیان اینکه دو تالاب شورگل و درگه‌سنگی نیز با صرف اعتباری بالغ بر 600میلیون تومان در حال احیا هستند، اعلام کرد: سال گذشته نزدیک به 60کیلومتر انهار سنتی منتهی به این تالاب‌ها مورد لایروبی قرار گرفتند و هم‌اکنون نیز در حال آبگیری هستند و ان‌شاءالله طی سه ماهه اول سال 92این تالاب‌ها مورد احیا قرار خواهند گرفت. مدیرکل محیط‌زیست آذربایجان‌غربی در رابطه با اینکه عامل اصلی خشکی تالاب‌های استان چیست؟، اظهار کرد: اصلی‌ترین عامل در این زمینه خشکسالی‌های چند سال اخیر منطقه است که موجب تغییرات اکولوژیکی در منطقه شد. عامل دیگر در این زمینه دستکاری‌های انسانی بوده است که منجر به آسیب‌رسانی به تالاب‌های استان شده است چنان‌که در این زمینه ما اخیرا جاده‌ای که از میان تالاب یادگارلو عبور می‌کرد و در زمان جنگ برای انجام مانور آن را احداث کرده بودند را با بیل مکانیکی تخریب کردیم. همچنین حسنلو تبدیل به سد شده است که با توجه به شرایط اکولوژیکی، ما 900هکتار از آن تالاب را احیا کردیم. وی گفت: زهکش‌ها دیگر عامل انسانی در تخریب تالاب‌های استان است.
